HISTORIA UDOMOWIENIA KONI

"Milion lat przed narodzeniem człowieka pasły się na rozległych pustych równinach. Najpierw  poznały człowieka jako myśliwego, bo nim zaczął wykorzystywać je do pracy, zabijał dla mięsa.  Ich przymierze z człowiekiem do dziś jest kruche, bowiem strachu, który zasialiśmy w  ich sercach nie da się usunąć. Odkąd w neolicie człowiek po raz pierwszy dosiadł konia,  byli ludzie, którzy to rozumieli. Umieli wejrzeć w dusze zwierzęcia i zaleczyć jej rany.  Szeptali do niespokojnych uszu tajemnicze zaklęcia, nazywano ich więc zaklinaczami." Prawdopodobnie po epoce lodowcowej istniały w sumie cztery typy pierwotnych koni,  które dały początek wszystkim współczesnym rasom - od muskularnych koni pociągowych  do szybkich i smukłych wierzchowców wyścigowych.   Pierwsze relacje koń-człowiek nie miały w sobie nic poetyckiego: prawdopodobnie pierwotni  ludzie podążali za stadami koni, zabijając je dla pożywienia. I pewnie dość szybko człowiek  zorientował się, że podróżowanie na końskim grzbecie zapewnia większą szybkość i lepszy  punkt widzenia w czasie polowań. Przypuszcza się, że udomowienia konia dokonano  ostatecznie na Dalekim Wschodzie - prawdopodobnie uczynili to Chińczycy lub Hindusi.  Potem było już 'z górki' - w zasadzie wszystkie starożytne ludy Starego Świata  w mniejszym lub większym stopniu opanowały sztukę jeździecką. Jednak nie  wszędzie ta umiejętność była doceniana - w starożytnym Egipcie na przykład  konie wykorzystywano jako zwierzęta pociągowe, przydatne podczas wojny  i polowań, zaś jazdę konną uważano za coś nadającego się jedynie dla niewolników  i posługaczy. W innych krajach koń cieszył się jednak zasłużonym szacunkiem  i był bardzo cenionym zwierzęciem, o czym może świadczyć fakt, że z upodobaniem  wybijano jego wizerunek na monetach. Handel sprawił, że w miarę  ekspansji cywilizacji konie  rozpowszechniły się na całym  świecie. W końcu, za  sprawą hiszpańskiego  konkwistadora Ferdynanda  Corteza, trafiły też do Ameryki  - lądu, na którym istniały  przez miliony lat, lecz  nie dotrwały do czasów  współczesnych. Stado Corteza  liczyło zaledwie jedenaście ogierów, pięć klaczy i jednego niedorostka, ale to właśnie  z tych kilkunastu wytrzymałych koni zrodziły się sławne wielomilionowe stada mustangów.  Jazdę konną szybko opanowali Indianie, którzy przecież nie znali wcześniej koni i początkowo  nawet się ich bali. Odtąd mustang stał się nierozerwalnie związany z krajobrazem prerii  Ameryki Północnej. Choć słowo mestango oznacza po hiszpańsku dzikość, to jednak mustangi nie są właściwie  dzikimi końmi, lecz, podobnie jak francuskie konie Camargue czy australijskie Brumby - końmi  zdziczałymi, które raz udomowione przez człowieka, powróciły do życia na wolności. Jedynym  żyjącym do dziś prawdziwie dzikim koniem jest koń Przewalskiego (Equus przewalskii). Został  on odkryty w końcu ubiegłego stulecia przez rosyjskiego badacza, Nikołaja Przewalskiego.  Sądzi się, że koń ten pozostał niezmieniony od epoki lodowcowej. Niewielkie stada koni  Przewalskiego wciąż bytują w Azji Centralnej. Przez pewien czas sądzono, że koń ten  został już wytępiony w naturze i że aktualna populacja ogranicza się do  egzemplarzy przebywających w ogrodach zoologicznych. W wyniku intensywnych  działań fundacji na rzecz ochrony zagrożonych gatunków znowu można je podziwiać  pasące się na stepach Mongolii, jednak ich hodowla w zoo jest nadal ściśle ewidencjonowana.  Innym pierwotnym koniem był tarpan (Equus gmenali), swego czasu bardzo  pospolity w Europie, lecz bezpowrotnie wytrzebiony około roku 1880 (próbą  odzyskania tarpana jest wyhodowana w Polsce rasa konik polski).